Tam ve Bölümlü Protezler eksik olan dişlerin tamamlanmasını, kaybolan çiğneme fonksiyonunun, konuşma yeteneğinin ve estetiğin yeniden sağlanması için yapılan apareylerdir. Bu protezler hastanın kaybolan doku ve dişlerinin yerini alacak şekilde hazırlanır. Protezlerin, hastanın ağız içi dokularının , dişlerinin durumu protezin kullanma kurallarına hastanın uyumuna göre değiştirilmesi uygundur. Bu protezlerde kullanılan dişler zamanla aşınabileceğinden dikey boyut kaybı oluşur, bunun sonrasında protezler çiğneme yeteneğini kaybettiği gibi alt çene üst çeneye basınç yaparak çeşitli kas ve çene kemiği ağrılarına rastlanabilir.
Tam ve bölümlü protezlerin temizliği ve bakımı gerektiği gibi yapılmaz ise hem protezin hem kendisinin hem de hastanın sağlığı açısından olumsuz gelişmeler oluşur.
Protezlerin üzerinde biriken yemek artıkları ve mikroorganizmalar protezi kullanan hastanın sağlığı üzerinde etkin rol oynar. Ağız kokusuna neden olarak sosyal ilişkilerde rahatsızlık kaynağı olur.
Hareketli Protez Çeşitleri
Total (Tam) Protezler: Hastanın tüm dişlerini kaybetmiş olduğu durumlarda total protezler uygulanır. Üst çenede uygulanan total protezler tutuculuk anlamında başarılı sonuçlar verse de genellikle alt total protezlerde hastalar zorluklarla karşılaşabilirler.
Hastanın yüz şekli ve ten rengine göre diş seçimi çok önemlidir. Ayrıca protezlerin temizlendiği sırada düşürülerek kırılması riskine karşı, protezlerin içine metal individual (kişiye özel) kafesler konulmaktadır.
Özellikle alt çenede, tek dişin dahi değerlendirilerek total protez yerine bölümlü bir protez alternatifini değerlendirmek gereklidir.
Parsiyel (Bölümlü) Protezler: Hastanın dişlerinin bir kısmını kaybetmiş olduğu durumlarda sabit protez yapılması uygun değilse (eksik dişlerin sayısının fazlalığı yada dişlerin yeteri kadar yük taşıyamaması vb.) parsiyel protezler uygulanır.
Parsiyel protezler sabit dişe bağlanma şekillerine göre çeşitleri; kroşeli protezler, teleskop kuronlu protezler, sürgülü protezler, barlı protezlerdir.
Protez Kullanımı Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- Protezini akşam yatmadan önce çıkarmanız ağız dokularınızın sağlığı için uygun olacaktır. Protezlerinizin baskısı altında olan ağız dokularınız hiç olmazsa siz uykuda iken dinlenmiş olacaktır.
- Protezler mutlaka diş fırçası yada uygun protez fırçası ile akarsu altında temizlenmelidir.
- Protezleri temizlerken çamaşır suyu, bulaşık ve temizlik deterjanları kesinlikle kullanılmamalıdır.
- Protezin temizliği için özel olarak imal edilmiş, tablet veya solüsyonlar tercih edilmelidir.
- Protezlerde çeşitli sebeplerden dolayı oluşabilecek pürüzlü ve cilasız yüzeyler, yemek artıklarının birikmesini kolaylaştırır. Protezlerin cilası kaybolduğu zaman, en kısa zamanda diş hekimine giderek protezin tekrar cilalanması sağlanmalıdır.
- Protezler çıkarıldıktan sonra su dolu bir kap içerisinde saklanmalıdır.
- Protezin yerleştiği ağız dokularının sağlığının devamlılığı için dişsiz alanların ve varsa dişlerin temizliğine özen gösterilmelidir.
- Bölümlü protezlerde protezin bağlı olduğu dişin çevresini sarar tutucu kroşe telleri hekim kontrolü dışında sıkılırsa kırılganlığının arttığı bilinmelidir.
- Kroşe telleri çevresi iyi temizlenmezse ilgili dişin çürümesi ve çevre diş eti dokularının iltihabı söz konusu olur.
- Kroşe telleri ve temas ettiği dişlerin temizliğine özen gösterilmelidir.
- Zaman içerisinde, çene kemiğinin erimesi (kilo değişimi vb.) sonucu protezlerin tutuculuğu ve stabilizasyonunda azalma görülebilir. Böyle bir durumla karşılaşıldığı zaman, diş hekimine başvurularak beslenme yapılarak protez eski sağlığına kavuşturulur.